مطالعه موردی نیکوس کازانجاکیس[۱]

نویسنده: مانولا ماریا[۲]، دانشگاه اتیکای غربی

گردشگری در یونان از جمله بخش‌های اقتصادی عمده و در حال رشد سریع و به گفته‌ی واروارِسوس[۳] (۲۰۰۰)، بزرگ‌ترین صنعت ملی است. ادبیات می‌تواند برای عده‌ی زیادی از مردم به‌عنوان یک ابزار موثر عمل کند. یک پیشنهاد عالی برای عاشقان کتاب و مسافرت، ترکیبی از هر دوی آن‌هاست. برنامه ­ریزی برای بازدید از مکان‌ها، منازل و کتاب‌فروشی‌هایی که نویسندگان یا قهرمانان رمان‌ها در آن‌ها زندگی می‌کرده‌اند، ایده‌ی جذابی است. نویسنده از طریق کتاب احساس و نظر خود را درباره‌ی یک مکان انتقال می­ دهد و به‌صورت غیرمستقیم یا حتی مستقیم خوانندگانش را تحت‌تأثیر می­ گذارد. به‌خصوص اگر داستان یک رمان در شهر یا کشوری واقعی اتفاق بیفتد، علاقه‌ی خواننده به آن مکان جلب می‌شود و به بازدید از آن‌جا فکر و یا حتی آن را برنامه‌ریزی خواهد کرد.

طبق نظر هربرت[۴] (۱۹۹۶)، ویژگی‌های اساسی که یک مقصد گردشگری ادبی باید داشته باشد عبارت‌اند از:

۱. منحصربه‌فرد بودن. مقصد، چه یک بنای یادبود باشد یا خانه‌ی یک نویسنده، باید در وضعیت خوبی نگهداری شود و معماری آن باید به توصیفات ارائه‌شده در اثر اشاره کند. همچنین خوب است که وسایل شخصی نویسنده به درستی حفظ شود تا بازدیدکنندگان بتوانند تصویر کاملی از شخصیت و زندگی روزانه‌ی نویسنده یا شخصیت‌های کتاب داشته باشند.

۲. احساسات. افکار و احساساتی که هنگام بازدید، با تفکر درباره‌ی اثر نویسنده یا دوره‌ی تاریخی خاصی که وی با آن سروکار داشته، در گردشگران به ‌وجود می‌آید.

۳. مرتبط‌ بودن با اثر. این که تصاویر ارائه شده در کتاب تا چند درصد با منظره‌ی واقعی مطابقت دارند. بسیاری اوقات این معیار می‌تواند برعکس عمل کند، مثلاً مکان در خواننده انگیزه ایجاد کند که کتاب را بخواند.

مطالب بالا نشان می‌دهند که معتبر بودن مکان، نکته‌ای کلیدی در موفقیت تبلیغات یک مقصد گردشگری ادبی است زیرا گردشگران ارائه‌ی کاملی می‌خواهند تا واقعیت محل موردنظر را دقیقاً آن‌طور که تصور کرده‌بودند، تجربه کنند. هرچند طبق نظر فاسِت و مک‌کورمِک[۵] (۲۰۰۱)، معتبر بودن چنین مقصدی ذهنی است، زیرا به‌شدت وابسته به تخیل است و معیارهای آن کاملاً شخصی هستند. یک مورد از ترکیب تصویر یک مکان با اثری ادبی طبق گفته‌ی مانولا (۲۰۱۹)، جذب گسترده گردشگران در اسپینالونگا،[۶] پس از انتشار کتاب «جزیره» اثر هیسلپ[۷] است که نسبت به تبلیغات عادی، گردشگران بسیار بیشتری جذب کرد.

ترجیحات اروپایی­ها در خصوص گردشگری فرهنگی در یونان

از بین گردشگرانی که برای گردشگری فرهنگی و مذهبی از یونان دیدن می‌کنند، حدود ۰/۱۲٪ از جزیره کرت بازدید می‌کنند.

از بین این تعداد، همان‌طور که در جدول موسسه‌ی [۸]INSETE در بالا نشان داده ‌شده‌است، اسکاندیناویایی‌ها رتبه اول را دارند (۳۶٪ کسانی که برای گردشگری فرهنگی و مذهبی از کشور ما بازدید می‌کنند، به کرت می‌روند) و در ادامه، آلمانی‌ها قرار دارند با (۰/۲۴٪).

در کل کشور، بالاترین درصدها برای بریتانیایی‌ها با ۲/۸٪ ، فرانسوی‌ها با ۱/۷٪ و آلمانی‌ها با ۵/۶٪ نشان داده شده‌است. با توجه به داده‌های بالا به نظر می‌رسد گردشگری فرهنگی که گردشگری ادبی بخشی از آن است، در کشوری همچون یونان که در این زمینه بسیار غنی است، پتانسیل زیادی برای پیشرفت دارد. به‌خصوص برای کرت که یکی از مهم‌ترین اهرم‌های پیشرفت گردشگری ادبی آن می‌تواند شاعر و نویسنده معروف نیکوس کازانجاکیس باشد.

نیکوس کازانجاکیس به‌عنوان یک جاذبه‌ی گردشگری ادبی

نیکوس‌کازانجاکیس نویسنده، شاعر، روزنامه‌نگار، مترجم و اندیشمند در ۱۸ فوریه ۱۸۸۳ میلادی در یونان دیده به جهان گشود. وی جزو معدود نویسندگان پرکار و موفق در زمینه نویسندگی محسوب می‌شد که از آثار داستانی او، زوربای یونانی شهرت فراوانی دارد و دارای جایگاه ویژه ای در میان مردم جهان و منتقدان ادبی است. این کتاب را همچنین به عنوان یکی از کتاب هایی که در لیست ۱۰۰ رمان برتر جهان شناخته شده، قرار داده اند. این نویسنده بسیاری از داستان های خود را با الهام از صحنه هایی که گاه گاه در شهر و محل زندگی اش نسبت به جنگ دیده بود به رشته تحریر در آورده است. نیکوس کازانجاکیس ناظر جنگ‌های داخلی اسپانیا بود و به چین، ژاپن، مصر، بیت‌المقدس، ایتالیا، انگلیس، اتریش، قبرس و فرانسه سفر و آثار این نویسنده یونانی را می‌توان به پنج دسته داستان، نمایشنامه، فلسفه، سفرنامه و ترجمه تقسیم کرد.

مهم ترین آثار و نوشته های کازانجاکیس در زمینه داستان؛ زوربای یونانی، آزادی یا مرگ، مار و نیلوفر و سن فرانسیس (در ایران این کتاب به نام سرگشته راه حق منتشر شده است) به شمار می روند. این نویسنده همچنین در زمینه نمایشنامه آثاری با نام های سودوم و گومورا، بودا، سپیده می‌دمد، کمدی یا نماز وحشت، اودیسه از خود به یادگار گذاشته است. در زمینه فلسفه و عرفان کتاب‌های سیر و سلوک و منجیان خدا: ورزه‌های روحانی از جمله آثار کازانجاکیس به شمار می رود. سفرنامه‌های کازانجاکیس نیز با عنوان هایی چون گزارش به خاک یونان، فرشتگان قبرس، مناظر سحرآمیز یونان به چاپ رسیده و همچنین بسیاری از شاهکارهای ادبی و فلسفی چون کتاب‌های تولد تراژدی و چنین گفت زرتشت نیچه، گفت و گو با اکرمان و فاوست (جلد نخست اثر گوته) و آثار نویسندگان بزرگی چون هومر، دانته، چارلز داروین، شکسپیر و فدریکو گارسیا لورکا را به زبان یونانی ترجمه و تفسیر کرده است.

آثار نیکوس کازانجاکیس به بیشتر زبان‌ها ترجمه شده است. ادیسه که دنباله شاهکار هومر است از ۳۳ هزار و ۳۳۳ بیت هفده سیلابی ترکیب شده و سرودن آن به مدت ۱۰ سال طول کشید. کتاب کوچک «سیر و سلوک» که در ۱۹۲۳ میلادی منتشر شد، اساس تفکرات فلسفی کازانجاکیس را دربرمی گیرد. نیکوس کازانتراکیس سرانجام در ۲۶ اکتبر ۱۹۵۷ میلادی چشم از جهان فروبست.

کازانجاکیس و هراکلیون

در کرت حدود ۵۰ موزه با موضوعات و آثار متنوع وجود دارد که از طریق آن‌ها تاریخ و غنای فرهنگی این جزیره به نمایش درآمده‌است. در هراکلیون (بزرگترین شهر جزیره کرت و سومین شهر بزرگ یونان)، خاستگاه نیکوس کازانجاکیس، مکان‌های زیر به یاد و آثار او اختصاص داده شده‌اند. یکی از آن‌ها موزه‌ای است که به افتخار نیکوس کازانجاکیس ساخته شده‌است.

· موزه‌ی نیکوس کازانجاکیس

«موزه‌ی نیکوس کازانجاکیس» که از لحاظ تاریخی بازسازی شده،‌ در میدان مرکزی دهکده‌ی تاریخی میرتیا یا وارواری[۹] واقع در حدود ۲۰ کیلومتری هراکلیون قرار دارد. هدف اصلی آن حفظ یاد نویسنده و تبلیغ آثار و افکار اوست. بازدیدکننده می‌تواند از دست‌نوشته‌ها، نامه‌ها، اسناد، آثار منتشرشده‌ی یونانی و خارجی، عکس‌ها و وسایل شخصی، مواد نمایشی، مواد سمعی و بصری کمیاب و انواع کارهای هنری با تصویرسازی‌هایی اثر نویسنده، دیدن کند. اتاق نمایشی با یک ارائه‌ی سمعی و بصری ۲۰ دقیقه‌ای از زندگی و آثار نیکوس کازانجاکیس به ۱۱ زبان یونانی، انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، اسپانیایی، ایتالیایی، چینی، کره‌ای، هلندی، لهستانی و روسی نیز تعبیه شده که در آن مهمانان می‌توانند استراحت کنند.

· دیوارهای ونیزی: نمایشگاه دروازه‌ی مسیح – مارتینِنْگو[۱۰]

در دروازه‌ی ونیزی مسیح، نزدیک مقبره‌ی ن. کازانجاکیس، سالن نمایشی به نویسنده‌ی جزیره اختصاص یافته‌است که همچون یک اُدیسه، شما را از طریق یک دروازه‌ی مدرن به زندگی و آثار وی رهنمون می­ نماید. مواد عکاسی و آرشیو این نمایشگاه، بخشی از مجموعه‌ی موزه‌ی تاریخی کرت و موزه‌ی نیکوس کازانجاکیس در میرتیا است. دروازه‌ی مسیح یک ورودی به دنیای نیکوس کازانجاکیس و سفری برای یادگیری بیشتر درباره‌ی شخصیت چندجانبه و آثار اوست که شما را از آن زمان تا امروز همراهی می‌کند. با پیاده‌روی در محل دیوار ونیزی از دروازه‌ی مسیح تا مارتینِنْگو مکانی ایده‌آل برای یادآوری می‌یابید و در کنار مقبره‌ی متفکر بزرگ، استراحت می‌کنید.

· فرودگاه هراکلیون نیکوس کازانجاکیس

فرودگاه هراکلیون را نمی‌توان از قلم انداخت، فرودگاهی که به افتخار نیکوس کازانجاکیس نام‌گذاری شده است و سابقه‌ی فعالیت ۸۲ ساله دارد. فرودگاه هراکلیون دومین فرودگاه مهم یونان است و در منطقه‌ی نیا آلیکارناسوس[۱۱] در ۴ کیلومتری مرکز هراکلیون قرار دارد. این‌جا اولین مکانی است که یک مسافر خارجی در کرت می‌تواند برای اولین بار با نویسنده آشنا شود.

 نتیجه‌گیری

همه‌گیری کووید-۱۹ منجر به یک رکود اقتصادی بزرگ شد که همچنان ادامه دارد و قطعاً بر گردشگری تاثیر می‌گذارد. ۴/۷ میلیون گردشگر به یونان سفر کردند، که در مقایسه با ۲۰۱۹ کاهش آشکاری دارد چراکه در آن زمان، ورود ۳/۳۱ میلیون مسافر به کشورمان ثبت شده‌بود. درآمدهای حاصل نیز به حدود ۴ میلیارد می‌رسند در حالی که در ۲۰۱۹ این رقم حدود ۲۰ میلیارد بوده‌است. رسیدن به ۴۰ درصد از حجم معاملات سال ۲۰۱۹ را می‌توان سناریوی خوش‌بینانه‌ای دانست، با این امید که هیچ غافلگیری ناخوشایندی در کار نباشد. بنابراین تصویب قوانینی لازم است که بتوانند در زمینه‌ی امنیت به شهروند ثبات لازم را بدهند تا مسافرت را از سر گیرد.

گردشگری ادبی می‌تواند با متمایز کردن پیشنهادهای سیاحتی، سطح گسترده‌تری از مخاطبان را هدف قرار دهد. به این شکل که تورهای ادبی به سبک کازانجاکیس که بیشتر افراد در مدرسه درباره‌اش آموخته‌اند یا در سینما دیده‌اند از یک سو، و از سوی دیگر پکیج‌های تعطیلات کلاسیک آماده برای پاسخگویی به نیازهای گردشگرانی که به دنبال تابلویی از آفتاب و دریا هستند، با هم ترکیب شوند.

این پژوهش، اثباتی بر این مدعاست که ادبیات پیشین از طریق نیکوس کازانجاکیس می‌تواند با ویژگی‌های فرهنگی و طبیعی شهر و منطقه‌ی وسیع‌تر هراکلیون ترکیب شود، به‌عنوان نقطه‌ی آغازی برای گردشگری عمل نماید و پیشرفت منطقه را به‌طور قابل‌توجهی بهبود بخشد.

پژوهش‌های آتی در زمینه‌ی کمبودهای مدیریتی و زیرساختی، می‌توانند بر ارزش ادبیات به‌عنوان یک عامل کلیدی که قادر به حفظ و توانمندسازی هراکلیون در عرصه‌ی رقابت مقاصد گردشگری فرهنگی است، تاکید کنند.